Holwerd Blija Ternaard
De Doopsgezinde gemeente Holwerd Blija Ternaard is ontstaan in 1999 door een fusie van de Doopsgezinde gemeente van Holwerd/Blija en de Doopsgezinde gemeente van Ternaard.
Holwerd
Maar eigenlijk gaat de historie veel verder terug. De oudste vermeldingen dateren uit het jaar 1563. Een zekere Leenaert Bouwens doopte in dat jaar 67 broeders en zusters in Holwerd. Later is hij hier zeker een keer teruggekomen, want tussen 1568 en 1582 doopt hij hier nog eens 167 mensen.
Waar de gemeente in die tijd bij elkaar kwam, is onbekend. Wel is bekend dat in 1692 een kerkgebouw werd gesticht aan de Koningsstraat te Holwerd. Het gebouw staat er nog steeds, net zoals de ernaast gelegen woning. Van 1786 tot ongeveer 1810 was deze woning in gebruik als pastorie.
Combinatie
Ondertussen was er een combinatie ontstaan van drie gemeenten: die van Blija (de Vermaning staat er nog steeds), Holwerd en Visbuurt (onder Ternaard).
Ternaard werd in 1850 een zelfstandige gemeente en stichtte een nieuw kerkgebouw in Ternaard (zie foto). Holwerd en Blija is altijd één combinatie gebleven sinds het kerkgebouw in Blija in 1935 werd verkocht. Deze situatie heeft dus bestaan tot 1999. Holwerd/Blija is toen gefuseerd met Ternaard.
Ternaard
De Vermaning in Ternaard is in 1999 verkocht aan het toenmalige gemeentelid Theunis Elzinga. Medio 2007 heeft het kerkgebouw een nieuwe eigenaar gekregen. Daarmee kwam een einde aan een periode waarin de gemeente nog gebruik kon maken van deze particuliere Vermaning.Op 14 oktober 2007 werd in Ternaard de laatste dienst gehouden.
Ds. Marten Martens
Eén van meest bijzondere voorgangers in de gemeenten Holwerd, Blija en Ternaard (Vischbuurt) was ds. Marten Martens. Hij zou gedurende 51 jaar voorganger blijven (van 1798 tot 1849. Een dergelijk lange loopbaan op slechts één standplaats was tamelijk ongebruikelijk in die tijd. Ds. Martens woonde destijds in de pastorie naast de ‘oude’ vermaning in Holwerd. Na zijn periode als voorganger zijn de ‘nieuwe’ vermaningen in Ternaard en Holwerd gebouwd (anno 1850)
Martens studeerde van 1791 tot 1798 aan het Doopsgezind Seminarium te Amsterdam. Na zijn proponentsexamen aanvaardde hij het ‘beroep’ van de gecombineerde gemeenten.
De proponent Marten Martens (1773-1852) was destijds dolgelukkig na zijn laatste examen aan de Doopsgezinde Kweekschool in Amsterdam. In een brief aan zijn ouders deed hij verslag van dat geluk: ‘Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt’. Dit is tevens de titel van een boek dat over ds. Martens is verschenen.
Martens was in Holwerd overigens ook schoolopziener in de Dongeradelen en naastgelegen gemeenten in noordoost-Friesland. Daarnaast was hij vertaler. Zijn vertaalwerk was niet alleen liefdewerk of roeping, maar ook noodzakelijk om zijn traktement aan te vullen.